Nieuwbouw Gemeente Houten

Houten ( uitspraak (info / uitleg)) is een plaats en forensengemeente in de Nederlandse provincie Utrecht. Het ligt ten zuidoosten van de stad Utrecht tussen de rijkswegen A12, A27 en de rivier de Lek. De gemeente telt 48.678 inwoners (31 maart 2015, bron: CBS) en heeft een totale oppervlakte van zo'n 59 vierkante kilometer.
De grootste plaats in de gemeente is Houten - daarnaast omvat de gemeente de kleine kernen 't Goy, Schalkwijk en Tull en 't Waal. Daarnaast vindt men binnen de gemeente nog de buurschappen Wayen, Oud-Wulven en Den Oord (deels). De voormalige buurschappen Loerik en Schonauwen zijn opgenomen in de bebouwing van Houten-Zuid en leven voort als wijknamen.
Archeologisch onderzoek langs het spoortraject Vleuten-Geldermalsen heeft aangetoond dat de omgeving van Houten al in de Bronstijd werd bewoond. Sporen gevonden nabij het huidige gebouw van de stadsverwarming gaan terug tot 2200 v.Chr. Houten is, evenals het nabijgelegen dorp 't Goy, waarschijnlijk als vestigingsplaats gekozen vanwege de hogergelegen grond - de door de Rijn afgezette sedimenten, bekend als stroomruggen.
Begin 2007 werd langs ditzelfde spoortraject een deel van een vroeg middeleeuwse weg gevonden.[2] Naast de Hervormde Kerk ( plein) zijn in 1957 resten gevonden van een Romeinse villa. Deze Hervormde Kerk (beter bekend als Pleinkerk) dateert gedeeltelijk uit de 12e eeuw. Met de bouw van de toren werd in 1535 begonnen. In de Middeleeuwen concentreerde de bebouwing van Houten zich hier. Op enige afstand van de hervormde kerk staat de katholieke kerk Onze Lieve Vrouwe ten Hemelopneming, een neogotische kerk uit 1884-1885 ontworpen door architect Alfred Tepe.
Ten westen van de huidige bebouwde kom staat Kasteel Heemstede, gebouwd rond 1645. In 1987 werd het door een brand zwaar beschadigd. Zo'n vijftien jaar later werd het gerestaureerd.
De naam Houten is afgeleid van "Haltna", dat mogelijk "woonplaats in het bos" betekent.[3]
De gemeente Houten is in het leven geroepen op 21 oktober 1811, toen Nederland deel uitmaakte van het Franse Keizerrijk. Aan de gemeente Houten werd het grondgebied toegewezen van de voormalige gerechten Houten, 't Goy, Oud-Wulven, Wayen, Wulven, Heemstede en Schonauwen.
In 1816 werd Schonauwen een zelfstandige gemeente. Oud-Wulven, Wayen, Wulven, Heemstede en Schonauwen vormden samen met de gerechten Slachtmaat, de Grote en Kleine Koppel en Maarschalkerweerd de gemeente Oud-Wulven.
In 1857 werden de gemeenten Houten, Oud-Wulven en Schonauwen samengevoegd tot een nieuwe gemeente Houten. Hierdoor bereikte het grondgebied weer de zelfde omvang als in 1811 met als extra toevoeging Slachtmaat, de Grote en Kleine Koppel en Maarschalkerweerd.
Op 28 november 1944 werd de Brink (het tegenwoordige Plein of "Oude Dorp") en omgeving gebombardeerd door de geallieerden. De vliegtuigen waren op zoek naar de Duitse generaal Reinhard. Dit doel werd gemist. De huisvesting van de Duitse soldaten op De Brink werd bij een tweede aanvalsgolf wel geraakt. Bij het bombardement vielen zestien doden, waarvan vijf Houtenaren.
Op 8 oktober 1953 wordt het meest noordelijke gedeelte van de gemeente (Maarschalkerweerd) bij Utrecht gevoegd, nadat Houten zich 42 jaar tegen deze gebiedsuitbreiding had verzet. Op 1 januari 1962 worden Tull en 't Waal en Schalkwijk aan Houten toegevoegd. Sinds 1943 hadden deze drie gemeenten dezelfde burgemeester.
Rond 1970 heeft de gemeente Houten zo'n 4.000 inwoners. Daar komt verandering in als in 1966 Houten wegens zijn ligging nabij Utrecht en de spoorlijn naar 's-Hertogenbosch in de Tweede Nota Ruimtelijke Ordening wordt aangewezen als groeikern met een bouwtaak van minimaal 6000 woningen. Dit aantal had te maken met de zogenaamde verfijningsregeling waarmee het Rijk de woningbouwopgaven vanaf 6000 woningen subsidieerde. In november 1979 begint de bouw van later ruim 8.000 nieuwe woningen, waardoor de bevolking zal groeien tot ruim 30.000 inwoners (1996). De oorspronkelijke wijk Den Oord werd nog volgens de stedenbouwkundige principes van Het Nieuwe Bouwen ontworpen en gebouwd in de periode voor de groeitaak. De wijk De Lobben daarentegen is in ontwerp en uitvoering een typische woonerfwijk, een product van de reactionaire stedenbouw van de jaren zeventig. De Lobben is de daarmee de opmaat naar de woonwijken die volgen (in het huidige Houten-Noord): De Weerwolf, Schonenburg, Wernaar, De Geer, Wulven, Tiellandt, Rijsbrug, en De Meent. De hoofdopzet met ontwerpuitgangspunten van die periode (zoals de menselijke maat, ruimte voor het spelende kind, voetgangers en fietsers eerst), en de unieke en de in Houten specifiek toegepaste inversiestedenbouw zijn, niet in het minst door het succes ervan, in de hoofdstructuur bewaard gebleven. De woningen daarentegen zijn in hun vormgeving meegegaan met de trends in de architectuur. Rond het in 1982 geopende nieuwe station Houten verrees het geheel nieuwe centrum ("Het Rond") van Houten; het Oude Dorp kwam hierdoor excentrisch te liggen.
Met de Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra (of Vinex) krijgt Houten in 1991 een tweede groeitaak. De bouw van Vinex-locatie Houten-Zuid begint in 1997. Er komen zeven nieuwe wijken: Loerik, Overdam, Hofstad, Schonauwen, De Hoon, Leebrug en Castellum. In deze laatste wijk is een winkelcentrum en is sinds 2010 station Houten Castellum te vinden.
In 2007 is begonnen met een grootse vernieuwing van het centrum van Houten, om een voorzieningenniveau te krijgen dat past bij een gemeente van bijna 50.000 inwoners. Onderdeel van de vernieuwingen waren de verdubbeling en verhoging van het spoor, inclusief een totaal nieuw station, de realisatie van het fietstransferium, de uitbreiding van het winkelcentrum, twee nieuwe cultuurcentra waarin het grote aantal culturele verenigingen van Houten een plaats hebben gevonden, en de herinrichting van het centrale plein Het Rond.
Tevens is er aan de Oud-Wulfseweg 1 het Landelijk Moluks Kerkelijk Centrum (MKC) van de Molukse gemeenschap gevestigd.
Er zijn 4 wijken en 39 buurten in Houten: zie wijken en buurten in Houten.[4]
In de gemeente zijn er een aantal gemeentelijke-, rijks- en oorlogsmonumenten, zie:
Houten, straatzicht Het Kant-Imkerseind
Houten, kasteel Heemstede
Houten, kerktoren van de Nederlands Hervormde kerk
Zorgcentrum Het Haltna Huis aan Het Kant 193
Schalkwijk, de Sint Michaëlkerk
Recreatiegebied de Rietplas


Bij Houten zijn bedrijfsterreinen De Schaft[6] bij de Koppeling (oudste bedrijventerrein van Houten) alsook De Meerpaal en Het Rondeel deze twee laatste beide gevestigd langs de A27.
Weekmarkt is er bij Het Rond op donderdagmorgen.
't Groentje is een huis-aan-huisblad dat wordt verspreid in Houten en omstreken, onder de titel Houtens Nieuws. Daarnaast verschijnt het huis-aan-huisblad Trefpunt in Houten en bijhorende dorpen. Houten heeft een lokale omroep: Omroep Houten[7]. Het lokale radiostation van deze omroep, Houten FM, is te beluisteren via 107.3 FM.
Houten heeft een uniek verkeerssysteem waarbij rustige en veilige wijken voorop staan. Voor langzaam verkeer is dwars door Houten een hoofdstructuur van vrijliggende voet- en fietspaden aangelegd. Vanuit de woonwijken lopen routes direct naar het centrum. Ook kunnen voetgangers en fietsers via korte routes van wijk naar wijk. Waar fietspaden kruisen met autoverkeer hebben fietsers voorrang. Binnen Houten is fietsen bijna altijd sneller dan autorijden. Scholen zijn langs de hoofdroutes gesitueerd. Een Houtense uitvinding is de fietsstraat, voor gemengd verkeer, waar auto’s zijn toegestaan het principe "Fietsstraat, auto's te gast".
Mede door de uitstekend aansluitende openbaar vervoervoorzieningen is een optimaal systeem voor voetgangers en fietsers gerealiseerd. Houten staat daarom wereldwijd bekend als Fietsstad. Delegaties vanuit alle windstreken bezoeken Houten met als insteek (delen van) het fietsconcept van Houten over te nemen.
Houten kent twee stations. Station Houten en Station Houten Castellum. Beide stations liggen aan de spoorlijn Utrecht - Boxtel (Staatslijn H). In Houten is het spoor viersporig.
Houten wordt bediend door de Sprinters Utrecht - Breda en Utrecht - Tiel, die allebei de gehele dag twee keer per uur rijden. Richting Utrecht en richting Geldermalsen rijden daardoor vier treinen per uur.
Langs dezelfde spoorlijn liep van 2001 tot 2008 de tramlijn Houten - Houten Castellum. De tramlijn tussen de stations van Houten was de kortste van Nederland. In de jaren 2007 t/m 2010 werd het spoor in Houten verdubbeld. Voor deze spoorverdubbeling moest het oude stationsgebouw uit 1868 worden verplaatst en werd de tramlijn in 2008 opgeheven. Tot de definitieve opening van station Houten Castellum reed er een pendelbus.
Daarnaast rijden er bussen van U-OV vanuit het centrum naar Nieuwegein (lijn 48), Utrecht (lijn 47), Schalkwijk en 't Goy (lijn 45) en Houten-Zuid (lijn 49). Tevens rijden er spitsbussen naar De Uithof (Utrecht) (lijn 281) en Kanaleneiland (Utrecht) (lijn 247). De spitsbussen rijden in de ochtend van Houten naar Utrecht en in de middag terug naar Houten. De bussen rijden in Houten over de rondweg, de haltes liggen zo veel mogelijk bij de diverse fietstunnels onder deze weg, vaak bij de toegangswegen ("inprikkers") van de Houtense wijken. Tevens is er een busstation bij het NS-station Houten.
De gemeenteraad van Houten bestaat uit 29 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:
Noot: De tabel bevat de oorspronkelijke zetelaantallen direct na de gemeenteraadsverkiezingen. Tussen haakjes staat wat de zetelaantallen daarna waren.
Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit vijf personen en is vanaf 13 mei 2014 als volgt samengesteld:[8]
Burgemeester: Wouter de Jong (CU)
Wethouders:
Referenties
Bunnik · De Bilt · Houten · Nieuwegein · Stichtse Vecht · Utrecht · Vianen · IJsselstein · Zeist
Beluister